Öfke krizleri, 2 yaş çocuğu için büyümenin doğal bir paçasıdır. ne hissettiğini yada neye ihtiyacı olduğunu dile getiremeyen çocuğun hem hayal kırıklığını ifade , hem de zorlanmalarla baş etmeyi öğrenmesinin yoludur.
Ebeveynlerin öfke krizlerinde çocuğun gelişimini olumsuz etkilemeden cevap verebilecekleri yollar neler :
Duyarsızlık
Sert görünebilir ancak çocuğun öfke nöbetine cevap vermenin bir yolu , krize dahil olmamak. Kriz sırasında duygular çocuğu ele geçirdiğinden konuşmak yada diğer disiplin ölçüm-yolları işe aramayabilir. Çocuğun güvende olduğundan emin olun ve nöbetin geçmesini bekleyin. Sakinleştiğinde çocuğa sarılın. 2 yaş çocukları genellikle kasıtlı olarak kriz yaşa(t)mazlar. Ancak öfkelenmenin ilgiyi çekmenin en kolay yolu olduğunu öğrenmiş olabilirler. Açık ve kararlı bir şekilde, öfke krizini görmezden gelmekte olduğunuzu, çünkü öfkelenmesinin sizin dikkatinizi çekmesinin bir yolu olmadığını ona ifade edebilirsiniz. Kararlı ve sakin bir tonda, çocuğa, size bir şey söylemek istiyorsa söylemesini istediğinizi( kelimeleri kullanmasını ) söyleyin.
Anlatabilecek kadar yeterli kelimeye sahip olmadığı durumda, onu “göstermesi” için cesaretlendirin. İşaret diliyle “istiyorum, acıyor, içmek , yorgun gibi durumları anlatmayı oyun haline getirebilirsiniz. İletişim yeni yollarını bulmak hem patlamaları önlemeye hem de çocukla bağınızı güçlendirmeye yardımcı olacaktır.
Uzaklaşmak
Çocuğu disiplin etmekte sınırlarınızı anlamak, deneyimlemek noktası diyebiliriz. Kendinizi öfkeli yada tahammülsüz hissettiğinizde uzaklaşmayı ve derin nefes almayı deneyin.
Çocuğunuzun kötü olmaya yada sizi üzmeye çalışmadığını hatırlayın. Daha çok, o anda, kendisi üzgündür, ve duygularını-talebini yetişkinler gibi açıklayamamaktadır. Sakinleştiğinde çocuğunuzu onlara zarar vermeyecek şekilde disiplin verebilirsiniz.
Çocuğa istediğini kendi yolunuzla vermek
Diyelim ki çocuğunuz bir kavanozu açmaya çalışıyor ve elini yaralayabileceğini düşünüyorsunuz. Çocuğa onu bakması için bağırmak yerine elinden şişeyi yumuşakça almak ve onu açacağınızı söyleyebilirsiniz. Bir nesneye ulaşmaya çalıştığı durumlar için de geçerli. Yardım eli uzatarak , ona sizden yardım isteyebileceğinizi öğretmiş olursunuz ve kendi kendine bir karmaşa yaratmasının önüne geçilmiş olur. Çocuğun o nesneye ulaşmasını istemiyorsanız sakince nedenini açıklayın ve onun yerine başka bir şey verin.
Dikkatini Dağıtmak
Ebeveyn olarak içgüdüsel tepki , çocuğu kucaklayıp potansiyel olarak tehlike olan her şeyden uzaklaştırmak. Ancak bu o anda çocuğu istediği bir şeyden de uzaklaştırıyor olabilir. Bu yaş çocukları ne apaıp ne yapamayaaklarını öğrenirken bu deneyimleri yaşar, her öfke krizi önlenebilir değil ve önlenebilir değildir.
Güvenliğin sorun olmadığı durumlarda dikkatlerini dağıtmak da krizden geçerken kullanılabilecek bir yoldur. Dikkatini çekmek için ismiyle çocuğa seslenin, dikkati size yöneldiği anda ona güvenli yeni bir şey gösterin. Bu yöntem, bir öfke krizi başlamadan önce, çocuğun mutsuzlaştığı ilk anlarda- aşamada da kullanılabilir.
Sınır Koymak
“Çünkü ben öyle söyledim, çünkü hayır dedim” cümleleri, çocuğu disiplin etmekte işe verimli değildir. Bunun yerine sınır koyun ve çocuğa nedenini açıklayın. Örneğin çocuk kedinin tüylerini çektiğinde ona bunu yaptığında kedinin canının yandığını söyleyin ve nasıl seveceğini ona gösterin. Şeyleri-nesneleri ulaşamayacağı noktalara yerleştirmek de sınır koymanın bir yoludur. ( makas, bıçak, kapalı kapı vb ) çocuk istediğini yapamadığında hayal kırıklığı yaşayabilir ancak onun kendini kontrolü öğrenmesine bu yolla, sınır koyarak yardımcı olursunuz.
Time Out
Çocuğunuz olumsuz davranışı sürdürürse , onu time out a koymak isteyebilirsiniz. Konulacak nokta, sıkıcı bir nokta , sandalye, yada koridor olabilir.
Çocuğu oturtun ve sakinleşmesini bekleyin. Bekleme süresi her yaş için 1 dakikadır. Örneğin 2 yaş çocuğu için 2 dakika, 3 yaş çocuğu için 3 dakika. Çocuk vaktinden önce o noktadan ayrılmayı denerse , çocuğu tekrar aynı noktaya getirin. Zaman dolmadan söylediği yada yaptığı hiçbir şeye cevap vermeyin. Çocuk sakinleştiğinde onu neden time out a koyduğunuzu ve davranışının yanlış olduğunu açıklayın. Çocuğa vurmayın, ebeveynin vurma davranışı çocuğu yaralar ve negatif davranışı pekiştirir.
***
Çocuğun disiplini, ebeveynin kendi kararlılık ve sempatisini dengelemesini ister. Öfke nöbetlerinin çocuğun normal gelişiminin parçası olduğunu akılda tutun. Serin ve sakin kalmayı hatırlayın , ve çocuğu sorunu anlatırken şefkatli olun. ( örneğin time out u açıklarken, onu neden oraya koyduğunuzu ve ondan ne beklediğinizi )
Öfke krizlerini gözlemleyin ( ne kadar sürüyor, günün hangi saatinde , hangi olaylardan sonra , tetikleyiciler yaşanıyor, kimin yanında, nerede yaşanıyor vb ) Gözlem sonucu öfkenin tetikleyicilerinin tespiti ve olası hayal kırıklığı, engellenme hissini çocuğa yaşatan durumları belirleme noktasında kullanılabilir. Yanı sıra çocuğun engellenme durumuna verdiği öfke tepkisi ortaya çıkmadan nedeni olan hayal kırıklıkları tespiti edilebilir. Engellenme ve hayal kırıklığının yaşamın bir parçası olduğu ve bu krizler yaşanırken çocuğun kendi hayal kırıklığıyla baş etmeyi öğrenmekte-deneyimlemekte olduğu da hatırda tutulmalı.
Kaynak: https://www.healthline.com/health/parenting/discipline-2-year-old
Çeviri düzenleme: Psk. Alev Topçu
21.10.2020