Gel zaman git zaman, iki kanguru laflıyormuş
havadan sudan. Demiş biri diğerine:
“Çocukları kesede taşımak bel ağrıtıyor yahu “
Cevaplamış öbürü, “ama sen de taşıyorsun kesende”
Öbürü, altta kalır mı hiç…
…
Odağın konudan uzaklaştırılıp iletişimdeki kişiye kaydırıldığı durumlar, ortadaki konuyla ilgisi olmadığı, konu açısından geçerliliği bulunmadığı için kişiye yönelik yanılgı-safsata ( Ad hominem fallacy) olarak isimlendirilir. ( Ad hominem: kişiye yönelik, Latince) Bu yanılgıların birbirinden şirin türlerinden 2’si:
1. Art niyetli –adam karalama yanılgısı ( abusive ad hominem ) İddia sahibinin kişisel özelliklerini hedef alan –böylece fikrinin geçersiz olduğu yanılgısını oluşturan safsata.A:Şu konuda şöyle düşünüyorum.B: Sen zaten …şöyle böyle…birisin.( O yüzden iddian doğru olamaz)
2.iki yanlış bir doğru etmez ( Tu quoque ): Genellikle, kişi, öne sürdüğü savın tersini yaptığı için saldırıya uğradığında ortaya çıkar.A: Sigara içmek sağlığa zararlıdır.B: Ama sen de içiyorsunA’nın sigara içmesi, sigara içmenin sağlığa zararlı olduğu’ argümanıyla doğrudan ilgili olmadığı gibi B nin sigara içerse göreceği zararı da yok etmiyor. Ancak B sigaranın sağlığa zararı olduğu argümanını ele alma-çürütme zahmetine girmek yerine A’nin sigara içmesini hedeflemiş.
Bu yanılgılar, ifade eden kişi ve ifadeyi, bir noktada ayırt edebilmeli, ayrı tutabilmeliyiz diyor, kısacası. Yoksa, farklı fikirler (tartışma) bir konunun anlaşılması için soru sormaya zemin hazırlamalıyken , konunun kendisinden başka her şeyin konuşulması olağanlaşır. Bu tür yanılgıların ucu, kanımca, mantıktan ziyade duygudan davranma meyline çıkıyor. Örneğin kişisel ilişkimiz var dıye yakının hatasını tanımayışlar da buralarda geziyor ( aşkın gözü de iyi görmüyor…)Bunlar, hep biraz amigdala…
İronik olan mantık–bilimsellik vs nin yüceltildiği bir zamanda safsatanın dramatik yaygınlığı.
Çünkü sorsak
Onun bunun hatasına odaklanmak sorunları çözer mi?
Birinin hatasını bulmak hata bulanı daha iyi bir insan yapar mı?
Mantık, hayır der.
Ama işte…
Az iş değil yine de,
farkında olmak
mantık dışının
#günlükpsikolojik
#adhominem