Nisan 2008 – Leeds University Business School the British Journal of Psychology yayını “sezgi”nin gerçek bir psikolojik fenomen olduğunu ve ciddiye alınması gerektiğini söylüyor.
Araştırmacılar “sezgi”yi beynin bilgiyi depolama, işleme ve geri çağırma yollarından biri olarak açıklıyor.
İçgüdüsel sesin değeri çoğu zaman görmezden gelinmiştir, diğer yandan sezgiye dayanmanın felaketleri önlediğine yada önemli keşiflere dair örnekler vardır.Araştırmacılar sezgiyi- bir şeyin doğru mu yanlış mı olduğuna dair his- beynin geçmiş deneyimler ve andaki ipuçlarına dayanarak karar verdiği bir süreç-o kadar hızlı bir süreç ki subsoncscious – olarak adlandırmakta.
Profesor Gerard Hodgkinson:
“İnsanlar gerçek sezgiselliği ciddi zaman baskısı altında kaldıklarında, bilgi fazlalılığı içeren bir durumda yada büyük tehlike karşısında deneyimlerler. Buralarda durumun bilinçli ( conscious) analizi zor yada imkansızdır.”
Bir örnek keskin bir viraja yaklaşırken , gorünmeyen bir yığına çarpmaktan son anda fren yaparak kurtulan bir Formula1 sürücüsü.
Gerard Hodgkinson diyor ki :
” Sürücü, neden durması gerektiğini hissettiğini, açıklayamadı, sadece dur diyen ses yarışı kazanmasına dair arzusundan daha büyüktü. Sürücü olay sonrasında psikologlar tarafından çeşitli adli analizlerden geçti, olayın kendisine tekrar yaşatılmasını sağlamak üzere bir video da izletildi. Sürücü , normalde kendisini alkışlayıp desteklemesi gereken kalabalığın viraja gelmekte olan kendisine diil, donmuş bir halde diğer tarafa baktığını gördü.İpucu buydu. Bunu bilinçli olarak işlemedi ancak bir şeyin yanlış olduğunu anladı ve durdu.”
Gerard Hodgkinson devam ediyor;”İnsanların , çok açık ki , hem bilinçli (conscious) hem bilinçli olmayan (unconscious) düşünce süreçlerine ihtiyaçları var.
Sezgisel Kararlar ( Gut Instinct Decisions )
Eylül 2007 – Research by Michigan State University
Çevresel bilim ve politika araştırmacısı Joseph Arvai ve Robyn Wilson, of Ohio State University, yaptıkları araştırmada ,
insanların , terrorizm, suçlar gibi kompleks konularda karar verirken ,mantıksaldan çok duygusal sezgisel cevapları izlediklerini buldu. Beyin iki türlü bilgiyi de aynı anda işleyebiliyor olmasına rağmen.
Numbers and Nerves: Affect and Meaning in Risk Information ( Sayılar ve Sinirler : Risk bilgisinde Affcet ve Anlam )isimli konferansta Joseph Arvai şöyle belirtiyor:” İnsanlar sayıları değerlendirmekte zorlanıyorlar, sayılar açık açık önlerinde durduğunda bile. Tam tersine, terrorizm ve suç gibi sorunlarda duygusal tepkiler öyle güçlü ki, insanlar çoğu zaman karar verirken, empiric kanıtı dikkate almıyor.”Araştırmacılar , katılımcılardan iki senaryodan hangisinin risk yönetimcilerinin daha fazla ilgilenmesi gerektiğine dair öncelik belirtmeleri istedi.
Bir senaryo, cüzdan çalma /vandalizm içeren bir suç, diğeri beyaz bir geyik kalabalığı tarafından mala zarar; araçların çarpışması gibi.
Joseph Arvai şöyle açıklıyor :
” Suç ve geyik kalabalığı hakkındaki şey şu; iki risk de aynı skalada ölçülebilir, bu da araştırmacı olarak işimizi kolaylaştırır. Ama, suç çok daha fazla duygusal cevap /tepki uyandırdığı için, sürekli olarak daha fazla ilgi çekti, rakamlar geyik kalabalığından gelecek risklerin daha fazla olduğunu gösterdiği halde.
“Ortaya çıkan daha büyük soru(n) şu ki, bu cevap sadece suç yada geyiklerle sınırlı diil. Bunu terrorizm, bulaşıcı hastalıklar gibi diğer konulara tepkimizde de görüyoruz.”
Araştırma, mantıklı cevabın duygusal sezgisel cevabın üzerine çıkabilirliğini görmeyi amaçlamıştı.
Joseph Arvai şöyle yorumluyor:
“İnsanlara, beyinlerinin daha kanıtsal ( empiric) tarafını daha fazla “dinlemeleri” ne yardımcı olacak “araç”lar verilebilir. Ancak deneylerimizde , bu araçların etkisinin oldukça kısa süreli olduğunu gördük.İnsanları ,duygularının kendilerini yönlendirmelerine izin verdiklerine uyandırabildik, ve bazı karar verme yardımları geliştirdik, ki duyguları ve sayılar arasında daha iyi bir denge yakalayabilsinler. Ancak, deney bittiğinde, insanların duygusal cevaplara yeniden eğilim gösterdiklerini gördük.”
Ceviri: Psk. Alev Topçu
Kaynak: psyarticles.com
Bir düşüncenin doğruluğunu test etmek üzere kullanılabilecek ” gerçeklik kontrolü” ( reality check) soruları
* Bu doğru mu ?
*Bunun doğru olduğunu kesin olarak bilebilir miyim ?
*Bu düşünceye inandigimda nasil hissediyorum?
*Bu düşünce olmasa kim olurdum ?