Herkes aşkı arıyor, özlüyor.
Oysa çok azımız, “romantik aşkın” modern zamanlarda oluş-turul-muş bir yapı olduğunun farkındayız.
Sevmenin yada aşkın başka yolları da bulunur, romantik aşka benzer olan yada olmayan.
Kendimizi romantik aşkla fazlaca ( takıntı noktasında) meşgul ederek, sevgi-aşkın çok daha ulaşılır ve uzun vadede daha iyileştirici ve doyurucu olduğu kanıtlanan diğer türlerini göz ardı etme riski taşıyoruz.
Aşağıda tartışılan 7 aşk türü, özellikle Plato ve Aristo metinlerine ve J.A. Lee’s 1973 Colours of Love kitabına dayanmaktadır.
1. Eros: Bedenin Sevgisi ( Love Of the Body)
Eros , Yunan aşk ve cinsel arzu tanrısı. cinsel ve tutkulu aşk, modern romantik aşk formülasyonumuza en yakın olanı. Yunan mitolojisinde, Cupid in oklarıyla yaratılan bir çeşit delilik. Ok bizi yakalar ve aşk a düşeriz. Paris in Helen le olduğu gibi, ki Truva Savaşına neden olmuştur. Modern zamanlarda, Eros daha geniş bir yaşam gücüyle amalgate edilmiş , hayatta kalma ve üreme ile ilgili. Eros , ayrıca Logos,yadar Reason ( mantık ) ile karşıt görülmüş ve Cupid gözleri kör olmuş bir çocuk olarak resmedilmiştir.
2. Philia ( Love of the Mind)
Philia , kardeşiniz yada çok iyi bir arkadaşınız için duyduğunuz sevgidir, ortak iyi niyete dayanır.
Aristo’ya göre bir insan , diğer insan için 3 nedenle iyi niyet taşır; diğeri faydalıdır, diğeri hoştur, ve hepsinin üzerinde diğeri iyidir, mantıklı ve değer sahibidir. İyilik üzerine yapılandırılan arkadaşlıklar sadece ortak ( mutual) fayda değil arkadaşlık ve güvenle ilişkilidir, Erostan daha değerli ve kutludur.
Platoya göre en iyi arkadaşlık , sevgililerin birbiri için arkadaşlığıdır. Burada , philia , Erostan doğmuştur, ve Eros u güçlendirmek ve geliştirmek üzere besler ve onu sahip olmak için şehvet noktasından , kendini , diğerini ve dünyayı daha yüksek bir seviyede anlamak için ortak bir isteğe taşır,dönüştürür. Kısacası, philia, Eros u sahip olmak için duyulan tutkudan anlayış/felsefe için duyulan isteğe dönüştürür. Gerçek arkadaşlar, birbirleriyle otantik ilişkilenerek ve birbirlerine, düşünce yada kişilik eksiklikleri hakkında kendilerinin göremediklerini göstererek, birlikte daha gerçek ve doyurucu hayatlara yol alabilirler. Birbirlerinin terapisti olabilirler, hem değişen hem değiştiren olarak. Bu süreç, belli derecede açıklık, ifade ve iç gözlem ister.
3. Storge ( Love of the Child))
Storge (‘store-gae’), anne-babanın çocuğa olan sevgisidir. Kendiliğinden , çabasızca gerçekleşen, affetmeyi, kabulü ve fedakarlığı bilen; insana güvende, rahat hissettiren sevgidir.
Eros ve philia dan farklı olarak , kişisel niteliklere dayanmaz. Romantik ilişkinin ilk aşamalarındaki insanlar , sıklıkla bu sevgiyi bekler, ama genelde eros ihtiyacı ve bağımlılığını deneyimlerler. Ve eğer şanslıysalar, philia nın olgunluk ve bereketini…Zamanla, eros da , “storge “ haline dönüşmeye meyil taşır.
4. Agape : Ruhun Sevgisi (Love of the Soul)
Agape , evrensel sevgi, aşktır , insanlık, doğa yada Tanrı için hissedilen . Karşılıksız sevgiye en yakın olandır; gönüllü faaliyetler, diğer insanlarla empati, bağ kurma içeren şefkat dolu sevgidir.
Sevginin bu tonu, uzun vadede, daha iyi bir akıl-ruh ve fiziksel sağlık ve uzun yaşamla ilişkilidir. Sosyal seviyede, diğer insanlar ve yaşam için yapılanlar, ortak niyetlere , kaynak elverişliliğine ve partner edinme potansiyeline işaret olarak da hizmet eder. Daha genel olarak, agape, bizi koruyan , devam ettiren ve zenginleştiren psikolojik, sosyal ve çevresel kumaşı yapılandırma ve sürdürmeye yardım eder.
Toplumun ve gezegenin artan öfke ve bölünmüşlüğü, göz önüne alındığında, bu sevginin gerekliliği, ortadadır.
5. Ludus : Oyıncu Sevgi ( Playful Love)
Ludus oyuncu ve taahhüt içermeyen aşktır. Dans, şaka yollu takılmak, flört, baştan çıkarma gibi halleri içerir. Odak, eğlenmek , bazen fethetmek tir, bağlayıcı –zorunlu luklar olmadan.
Ludus ilişkileri, casual ( rastlantısal-günlük) , -nispeten- beklentisiz, komplike olmayan ilişkilerdir, ancak uzun süreli de olabilirler.
Ludus, iki taraf da olgun ve kendine yeterli oldğunda en sağlıklı gerçekleşir. Taraflardan biri ludus u eros la karıştırdığında sorun yaşanabilir, zira ludus, philia ( arkadaşlık ) ile daha uyumludur.
6. Pragma: Uzun Yıllar ( Longstanding Love)
Pragma , daha çok mantık ve görev üzerine ve uzun vadede kurulmuş pratik bir aşktır.
Cinsel çekim konusu, pragma da , kişisel nitelikler, tamamlanma , uyum , ortak amaçlar ve bunları gerçekleştirmek adına geri plana çekilebilir.
Anlaşmalı evlilikler zamanlarında, pragma nın oldukça yaygın olduğunu söyleyebiliriz. Modası geçmiş olsa da , yaygınlığını korumakta ve yüksek sosyete ve politik eşleşmelerde varlığını hala sürdürmektedir.
Eros yada ludus olarak başlayan pek çok ilişki, storge yada pragma olarak devam eder.
Pragma ludus a karşıt olarak görünebilir, ancak ikisi bir arada var olabilir, biri diğerine eşlik ederek.
Bazı durumlarda, pragma ilişkisi içinde olan partnerler, Simone de Beauvoir and Jean-Paul Sartre, örneğindeki gibi, bazı şeyleri görmezden gelmeye ortaklaşa karar verebilirler.
7. Philautia : Kendi-sevgisi ( Love of the Self)
Philautia , kendini sevmektir, sağlıklı yada sağlıksız olabilir.
Sağlıksız kendi-sevgisi hubris e yakındır.
Eski Yunanda, bir kişi, kendisini, Tanrıların yada “bütünün iyiliğinin” üzerinde konumlandırdığında hubris ile suçlanırdı.
Çoğunluk , hubris in yıkıma yada nemesis e neden olduğuna inanırdı. ,
Bugün, hubris, kişinin statu, yetenek, yada başarılarının şişirilmiş hissedilişi anlamına gelir, kibirle el ele yürür.
Hakikati hiçe sayan yanıyla, hubris, haksızlık, çatışma ve düşmanlığı teşvik eder.
Sağlıklı kendi-sevgisi, özsaygıya yakındır. Kendi değerimizin, bilişsel ve duygusal onayıdır.
Daha da fazlası, içinde düşündüğümüz, hissettiğimiz, davrandığımız matrix tir ki, kendimizle , diğerleriyle ve dünyayla olan ilişkimizi yansıtır ve belirler.
Kaynak : pyschologytoday/ 7 types love
Çeviri Düzenleme : Psk. Alev Topçu