Okuma Süresi: 4 dk
1918 yılında fizik dalında Nobel ödülü alan Max Planck Almanya’yı dolaşarak bir nevi turneye çıktı. Nereye davet edilse kuantum fiziği hakkında aynı konuşmayı yapıyordu. Şoförü konuşmayı artık ezberlemişti.
“Profesör Planck hep aynı konuşmayı yapmaktan sıkılmış olmalısınız. Münih’teki konuşmanızda sizin yerinize bu görevi üstenmeyi teklif ediyorum. Siz de benim şoför şapkamı takıp en ön sırada oturursunuz. İkimiz için de değişiklik olur “.
Bu fikri çok eğlenceli bulan Planck kabul etti. Böylece şoför seçkin bir izleyici topluluğunun önünde o uzun konuşmayı yaptı. Ardından bir fizik profesörü soru yöneltti. Şoför şöyle yanıtladı : “Münih gibi ilerici bir şehirde böylesine basit bir soruyla karşılaşacağımı hiç düşünmezdim. Bu soruyu cevaplamasını şoförümden rica ediyorum.”
Planck’ın bu hikayesini dünyanın en başarılı yatırımcılarından biri olan Charlie Munger’den aldım. Munger e göre, 2 tür bilgi vardır. Birincisi gerçek bilgidir. Bu, bilgilerini zaman ve zihinsel çaba harcayarak elde eden insanlarda bulunur. Diğeri ise şoför bilgisidir. Munger’in hikayesindeki anlamda, şoför, biliyormuş gibi yapan insanlar için kullanılmıştır. Bir gösteriyi sergilemeyi öğrenmişlerdir. Belki sesleri ya da dış görünüşleri inandırıcıdır. Ama aktardıkları bilgilerin içi boştur. İkna edici şekilde boş laflar savururlar. Ne yazık ki, şoför bilgisini gerçek bilgiden ayırt etmek gittikçe zorlaşıyor. Gazeteciler örneğin. Gerçekten sağlam bilgi edinmiş gazeteciler var. Onlar genellikle eski nesilden, yılların birikimiyle sınırları belli konu alanlarında uzmanlaşmış gazeteciler. Meselelerin karmaşıklığını kavrayabilmek ve gösterebilmek için ciddi çaba harcayan insanlar. Çeşitli olayları ve istisnaları açıklığa kavuşturan genellikle uzun olmaya meyilli yazılar kaleme alırlar. Ancak gazetecilerin çoğunluğu ne yazık ki şoför kategorisine giriyor. Charlie Munger’in ortağı Warren Buffett harikulade bir tabir kullanıyor, “Circle of Competence”, Türkçesiyle “Yeterlilik Çemberi”. Bu çemberin içinde kalan şeyleri insan profesyonel olarak anlar. Dışındakileri ise ya hiç anlamaz ya da kısmen anlar. Buffet’in hayatındaki ilke şu; ‘Yeterlilik çemberiniz bilin ve içinde kalın. Bu çemberin ne kadar büyük olduğu öyle çok önemli değildir. Ama çemberin çizgilerinin tam olarak nereden geçtiğini bilmek müthiş önemlidir.’
Sonuç: Şoför bilgisine güvenmeyin. Şirket sözcüleri , gazeteciler, şovmenleri, gevezelik edenleri, boş söz üretenleri, beylik lafların işportacılarını gerçekten bilgi sahibi olanlarla karıştırmayın. Onları nasıl mı ayırt edersiniz ? İşaret çok açıktır aslında. Gerçekten bilgi sahibi olanlar ne bildiklerinin ve bilmediklerinin farkındadır. Bu çapta biri kendi yeterlilik dışındaysa aya hiçbir şey söylemez ya da bunu bilmiyorum der. Bu cümleyi utanmadan hatta belli bir gururla telaffuz eder. Şoförlerden çok laf duysanız da bu cümleyi asla duymazsınız.
Rolf Dobelli , The Art of Thinking Clearly
Çeviri Alev T.