Kaygı ve erteleme çoğu zaman el ele gider. Ertelemenin arkasındaki kaygı bazen kişiye açıktır; başarısız olmaktan kaygının bir teste girmeyi engellemesi ya da reddedilme korkusuyla birisine hislerini açıklayamama durumlarında olduğu gibi. Ancak kaygı nedenli erteleme kişiye her zaman açık , net görünür olmayabilir.
Yanlış anlaşılan ya da kolay fark edilmeyen 5 kaygı nedenli ertelemeyi irdeleyelim. Her maddede benzeri nedenle ertelemekte olduğunuz bir görev, iş durum olup olmadığınızı kendinize sorabilirsiniz. Sonunda, kaygıyı görmenin neden değerli olduğuna bakıyor olacağız.
1.Eylemsizlik nedeniyle başkasını suçlamak : Kaygı öfke ve umutsuzluk şekline girebilir . Kişi kendi kaygısını görmek yerine, eylemsizlik için anne-baba, iş arkadaşları yada partneri suçlayabilir.
Diğerleri, bir noktaya kadar, soruna katkıda bulunuyor olsa da buna odaklanmak kişisel sorumluluğa ve alınabilecek proaktif eylemleri almaya engel teşkil eder. Kaygıyı uzun vadede azaltmaz.
2. Deneyimin sahibi olunan bir işi mükemmel yapma baskısı : Bazen insanlar, deneyim sahibi oldukları bir görevi yerine getirmekle ilgili kaygılı hisseder, özellikle son defa yapmanın üzerinden biraz zaman geçmişse, beklenti fazlaysa veya işin değerlendirmesi önceki değerlendirmelerden farklı bir şekil alacaksa. Böyle bir kaygı durumu olduğunda, kendinize bu kez neyin farklı olduğunu sorun. Görevde yer alan temel becerileri düşünün. Gerçeklik kontrolü (Reality check) adına, kendinize geçmiş başarı-tamamlanmış görevlerinizin objektif kanıt gösteren sonuçlarını hatırlatabilirsiniz.
3.Bir çalışmasının küçük bir parçasına dair kaygı bütündeki ilerlemeyi engellediğinde : Bir işin bütününe değil bazı parçalarına dair kaygı hissetmek mümkündür. Misal, görevde yer alan telefon görüşmesini yapmayı istememek ama diğer parçalarıyla sorun yaşamamak gibi.
Bu gibi durumlarda insanlar çoğun kendilerini görev hakkında kaygılı olarak tanımlar, oysa işin %90 ı ile ilgili sorunları yoktur. Bu detayı görmek, daha dengeli ve güçlü hissetmeye yardım edecektir.
4.Görev-işi Yapmakla İlgili İçerleme Olduğunda: Hissedilen diğer duygular daha baskın olduğunda, kaygı kamufle olabilir. Öfke duyma ve diğer insanları suçlama eğiliminden madde 1 de söz etmiştik. Diğer bir senaryo, belirli bir kişiye yönelmiş olmayıp , söz konusu görev-işle ilgili genel bir içerleme hissi olabilir.
Bir işin zaman kaybı olarak görülen parçalarını yapmakla ilgili yada mantıklı , adil olmadığı düşünülen prosedürler yada sistem parçalarına uyum sağlama noktasında içerlemeler olası görülür. Eş zamanlı, genel bir uyumsuzluk, uygunsuzluk ve kaygı hissettirebilir. Veya bir kişinin prosedürleri mükemmel uyum tamamlama eğilimi onun amaçladığı mükemmel uyuma dair kaygıyı tetikleyebilir. Farklı tetikli içerlemeler kaynak analizi iç- uzlaşma fırsatlarını getirir.
5.Kaygı mükemmeliyet maskesi taktığında : Kaygılı kişi, kimi zaman, kaygısına mükemmeliyetçilikle cevap verir. Gerçekten iyi-doğru yapılmasını istedikleri bir şey olduğunda, görevleri over the top belirleyebilirler. Bu, normalde yönetilebilir bir aralıktaki bir görevin ezici, boğucu hissedilmesine ve ertelemeye sebebiyet verebilir. Ancak çoğu zaman, kaygılı insan konuya yaklaşımının , diğer insanların yaklaşımının üstünde (yada zorlu) olduğunu ve temel görevin kendisinin kendisinin onu dönüştürdüğü kadar zorlu olmadığını fark etmez.
Kaygıyı Görmek Neden İyidir ?
- Kaygıya karşı çok sayıda kitap, kaynak ve strateji yardıma koşabilir. Kaygı bir kez teşhis edildikten sonra kaygı yönetme stratejileri kullanılabilir. Örneğin, bir görev daha küçük, yönetilebilir parçalara bölünebilir. Kaygı devam etse de, her defasında küçük bir parçayı tamamlamak süreci daha tolere edilebilir hale getirir. Egzersiz yapmak, ya da sevilen bir aktivite sırasında yapılabilecek parçaları tamamlamak da yardımcı olabilir.
- Diğerlerini erteleme için suçluyorsanız, kaygıda kendi rolünüzü görmek, sorumluluk almanıza yardım eder. Bazen kaygı hakkında konuşmak, çözülmesi gereken konular hakkında açılım ve rahatlama sağlar. Kırılganlığımızı ifade etmek insanların daha ilgili bir tutumla yanıt vermelerini tetikler, bu yolu doz aşımıyla kullanmamak kaydıyla.
- Kaygıyı kendine ifade etmek, kendine şefkat duymaya yardımcıdır. Kendini erteleme için dövüp durmak yerine, süreci çalışır hale getirmek mümkündür. Kaygı uyandıran bir görev-iş için destek talep etmenin uygun olduğu zamanlar vardır, özellikle iş genellikle destek istemediğimiz bir alanda ise.
Çeviri -Düzenleme : Psk. Alev A. Topcu