Kısıtlanma-sınırlanma olarak görünenleri idrak etmek, anlayışı geliştirmek-desteklemek adına değerli görünüyor.
Virüs gündeminin işaret ettikleri neler olabilir ?
- Tedbirli Güven: Yaşama tehdit taşıyan bir durumla el yıkayarak ve bağışıklığı güçlendirerek baş etme düşüncesi( tehdidin büyüklüğü vs eylemin basitliği ) tehdide dair bulanıklığı ve muhtemel çaresizlik hissini beslemekte. Benden büyük-salgın ; nedeni benden küçük-gözle görülemeyecek kadar-virüs…İnsanın bildiğince kontrol sahibi hissettiği ve kontrolünce güvende hissettiğini biliyorsak içinde ‘bilinmeyen’ faktörü taşıyan bu durumun kontrol-güven kalıbını sarstığı ( kaygı-korku semptomları ) fark edilebilir. Burada ‘insanın elinden gelen nedir , kontrol dairesinde olan ve kontrol dışında olan” sorusunu sormak önemli. Zira durum, tedbir-temkin ve teslimiyeti ayırt ederek yerli yerinde , ikisini birlikte deneyimlemeyi getiriyor. Fırtınada , nerede nasıl hangi duygu-eylemle durmak gerekli ? Burada, ne panik ne rehavete kapılmadan, koşullardan münezzeh iç disipline dönüşebilecek olan nedir?
- Hijyen : Hijyen kelimesinin, ‘sağlıklı’ anlamına gelen Yunanca ‘hugies ‘( healthy ) kelimesinden kaynaklandığını biliyor muydunuz ( Ben yeni öğrendim )
Sağlık üzerine odaklanma, beden-ruh etkileşimi, bedenin insan için anlam-değeri ve koruyucu sağlığın önemine dikkat çekiyor. Dikkat edilirse, tedbir olarak önerilenler ( hijyen, sağlıklı beslenme vb ) koruyucu tıbba dair , oysa milletçe, daha çok hasta olduğunda ilaç kullanmak zemininde yerleşmiş bir sağlık anlayışımız olduğunda hem fikir olabiliriz. Oysa tedbirler, koruyucu sağlık ve bilgiyi süzme-kullanma süreçleri( sağlık okur yazarlığı ) konusunda ki burada bilinç gelişimine vesile olabilir.
Ruhun evi, aracısı aracı olarak beden’ini, insan, halihazırda temiz tutmak ve ona özen göstermek durumundaydı. Kriz durumuyla görünür hale gelen, beden sağlığı yanında ruh sağlığını korumanın da önemi. Bedenini temiz tuttuğun gibi ruhunu da dinç ve ona ne verdiğinle ilgili uyanık kalarak besle, korku salgınına karşı ) Bu minvalde olanlar, bir yönüyle, korumakla sorumlu olunan sağlığı, kaybedilme tehlikesi karşısında hatırlanan değil , koruma yoluyla hayatın geneline yayılması ve kalıcı olması gereken eylemlerle desteklemeye vesile olabilir. Bu günlerin sonunda, bazı alışkanlıkların ( el sıkışma vs ) güncellenmesi, önemsiz görünen küçüklerin( el yıkama vb ) duyarlılıkla sürdürülmesi söz konusu olabilir. Dokunmayı seven milletiz, diğer yandan , ‘yakınlık’ anlayışımızda açılımlar da olası…
- İzole ama Bağlı : Bir virüs nedeniyle ayrı durarak yakınlık-paydaşlık hissini deneyimlemek durumunda kalmak paradoksal görünüyor… Üstelik bu kez düşman gözle görülemeyecek kadar küçük ve yapılmalı denilenler, kendi beden , çevre kontrol-disiplinimiz üzerinden yürümekte, bireysel sorumluluk alarak bütüne katkıda bulunuyoruz. ‘Biliyorum yapıyorum inanıyorum’ denilen, salt dilden değil bedenin içinde olduğu bir bütün-harekete ihtiyaç duymakta, bilginin bedene inmesi ( inmeye zorlanması) söz konusu. Bilinçli bireysel hareket-sorumluluğa bağlı bütünün esenliği….İzolasyonda birlik olduğunda , bir amaca yönelik eylemde birleşmek mümkün denebilir, niyette hizalanma… Aynı haneyi, iş yerini, sokağı, ülkeyi hatta dünyayı paylaşanlar olarak, salgın, zincirin bir halkasının , bir kişinin, bütüne etkisini ortaya koyuyorsa, bütüne karşı ve kendine karşı eş zamanlı sorumluluk anlamı taşıyan, bir kişinin sorumluluk-etkisi bu kadar önemli ise ( negatif görünen bir durumda ) pozitif katkısı-etkisi de herhangi bir durum için o kadar önemli değil mi , sorusunu da sorduran.
- “Evde Tek Başına “
İnsan kendiyle kaldığında , kendi bedeni, aklı, ruhuyla, ne yapar ? Avm ye gidemiyor, cafede kahve içemiyor, maddi darboğazda alışveriş de yapamıyor iki stres atsın ….
Pek çok şey… Hatırlıyor muyuz ? Şimdi kendisi üzerinden paylaşım yaptığım sosyal medya örneğin hayatımıza girmeden evvel… İnsanlar nasıl yaşıyordu ( Bu soru geriye gidelim demek için değil, bazı sorgulanmadan kapılmışlıklarımıza yeniden bakmak ve bir orta yol aramak üzere sorulmakta ) (Sosyal) hayat kısıtlanması gibi duran , insanı yeniden bedeniyle yapabilecekleri , üretebilecekleri ve kendi kabında-çapında hayal-hedefleriyle ilgili odaklanma ve saflaşmaya pekala yöneltebilir; süreç doğru yönetilirse. Doğru yönetim neyi içerebilir? Başta geçen bedene özen-saygı beraberinde ruhsal dayanıklılık ve temizlik; o zaman soru, hangi eylem-seçimler varlığımı güçlü, sağlıklı ve dirençli kılıyor ? Saatlerce sosyal medyada dolaşarak üzerinde çok az ya da hiç kontrol sahibi olduğum olayları okuyarak üzülmek yerine gerekli-yeterli kadarında tamam diyerek yerimden kalkıp hareket edebilir, hep okumayı istediğim kitabı okuyabilir , ihtiyacı olan bir canlının yaşamına dokunabilir, ya da sevdiğim bir insanı arayarak destekleşebilirim. Hatırlanması ya da keşfedilmesi olası beden-ruh hazinesi için kuyuda neler olabilir diyerek harekete geçmek, atıl bir kurban hissedişinden sıyrılmaya yol olası…
Yolda ,öz kaynaklarım neler ve aldığım eylemlerle neyi üretmekte değerlendirmekteyim soruları cepte taşınabilir.
Herman Hesse’yle kapatalım ; “Çok konuşuyoruz. Bu zekice konuşmaların hiçbir değeri yok, hiç yok. İnsanı kendi kendisinden uzaklaştırır, o kadar. Kendi kendinden uzaklaşmak da günahtır. Yapılması gereken, insanın tıpkı bir kaplumbağa gibi, kendi içine girip yerleşebilmesidir.”
Esenlikle
Psikolog Alev Topçu
18.3.2020